Myśliwska krew

Huan jest wyjątkiem: nie boi się wybuchów. Chociaż normalnie do najodważniejszych nie należy, i potrafi przestraszyć się wrzasku bachorów w przedszkolu albo szczekania psa, którego nie widzi, dziś maszeruje dumnie, z podniesionym ogonem, którym radośnie kręci, mimo rozlegających się już próbnych wybuchów. (Brawa dla panów, którzy z gromadką małych dzieci strzelali z rac tuż pod naszymi oknami.) Kiedy znajome psy chodzą z podkulonym ogonem i rozpaczliwie ciągną właścicieli do domu, Huan spokojnie wącha trawę i kamienie, i dziarsko idzie naprzód. Może któryś z jego przodków był psem myśliwskim i przywykł do wystrzałów – Huan ma w swej postawie coś z charta, a jego reakcja na szybko poruszające się obiekty jest bardzo sprawna. Może gdzieś w genach przekazano mu odporność na hałas wystrzałów. Któż to wie.

I byli takie wybuchi, że aż zrywało dachi

Pamiętam ten wierszyk sprzed lat, nauczyła go nas przyjaciółka z liceum. Trochę nam się kojarzył z panią R., która uczyła nas biologii (i codziennie przychodziła do szkoły tak samo ubrana, w granatową spódnicę i czerwoną bluzkę z krótkim rękawem; raz tylko, w czerwcu, przyszła w jakimś wydumanym kostiumie z gołymi plecami, a trzeba wiedzieć, że była tuż przed emeryturą), i której wymowa była podobna:

Łapali muchi w paluchi,

rzucali muchi na blachi,

i byli takie wybuchi,

że aż zrywało dachi.

Z wybuchami bowiem kojarzy mi się dzień dzisiejszy: w fajerwerkach nie dostrzegam światła, tylko hałas, przerażający zwierzęta. Phoebe będzie się bała i na próżno szukać będzie schronienia w łazience albo w wersalce. Zawsze mnie zastanawia, czy te fajerwerki to z radości, że skończył się rok, czy dlatego, że nowy się zaczyna. Święto całkowicie świeckie.

Liturgia za to świętuje 1. stycznia zakończenie Bożego Narodzenia, oktawę, ósmy dzień, zamykający uroczystość, sam w sobie także będący uroczystością Bogurodzicy (nie bójmy się tego słowa!) Maryi, czyli Tej, dzięki której pokorze i poddaniu się woli Bożej mogło zaistnieć Boże Narodzenie. Antyfony w brewiarzu wznoszą się na szczyty poezji. Dwie zwrotki jednej z kolęd, niestety, nieśpiewane w kościołach, mogą stanąć obok antyfon, które odmawiać będziemy już dziś wieczorem:

O dziwne narodzenie,

nigdy niewysłowione!

Poczęła Panna Syna w czystości,

porodziła w całości

panieństwa swojego.

Już się ono spełniło,

co pod figurą było:

Arona różdżka ona zielona

stała się nam kwitnąca

i owoc rodząca.

O Pani, błogosławiony owoc żywota Twego, którym jest Chrystus Pan! Czuwaj dziś w nocy nad zwierzętami, wszak one pierwsze witały Twojego Syna.

Ut suscipiendo muneri tuo per ipsum munus aptemur

Prośba z dzisiejszej modlitwy po Komunii: aby sama Komunia święta przygotowywała nas i przystosowała do przyjmowania tego Najświętszego Sakramentu.

Muzykowanie

Bardzo nie lubię kolęd w wykonaniu tzw. artystów, na nutę jazzową czy popową. Zupełnie to do kolęd nie pasuje, a takie modne. To nie są jakieś tam tradycyjne piosenki, które można sobie do woli, dla kariery, aranżować, tylko pieśni sławiące Narodzenie Chrystusa, i jako takie powinny być wykonywane. Inaczej stają się puste.

29. grudnia

św. Tomasz Becket

Wspomóż nas swoją modlitwą, chwalebny biskupie Tomaszu, którego męczeństwo dziś wspominamy. Niech Chrystus litościwie przebaczy nam grzechy i wprowadzi łaskawie w bramy raju.

relikwiarz św. Tomasza Becketa, ze sceną męczeństwa

W dniu św. Jana Apostoła i Ewangelisty modlitwa

Terge servorum facinus tuorum, 

sancte Ioannes.

I jeszcze świąteczne śpiewanie

Now to the Lord sing praises,
All you within this place,
And with true love and brotherhood
Each other now embrace;
This holy tide of Christmas
All other doth deface.
O tidings of comfort and joy,
Comfort and joy!
O tidings of comfort and joy!

Błagamy dziś św. Szczepana, pierwszego męczennika, aby nam pomógł modlić się za wrogów.

Umarł Stanisław Barańczak

Właśnie się dowiedziałem o jego śmierci i mrok mnie ogarnął. Jeden z największych, a może i największy poeta polski tych czasów. Wielki poeta i genialny tłumacz, nie tylko poezji, jemu wszak zawdzięczamy spotkanie po polsku z Ziemiomorzem. Tłumacz Shakespeare'a, jakiego nie było i nie będzie. Tłumacz Trenów Kochanowskiego na angielski. Człowiek niezwykłej wiedzy i wielkiego poczucia humoru.

Kiedy byłem w szpitalu, w 1995, dostałem, dzięki jego siostrze, Małgorzacie Musierowicz, kilka tomików z jego autografami, wpisanymi zielonym cienkopisem: pozdrawiam i dłoń ściskam.

Ne absorbeat eum tartarus, ne cadat in obscurum, sed signifer, sanctus Michael, repraesentet eum in lucem sanctam.

Ksiądz powiedział

Na początku mszy, kiedy ludzie śpiewali kolędę (niestety, znowu Dzisiaj w Betlejem), celebrans wertował kartki. Msza, chociaż w godzinie sumy parafialnej, nie była za parafian. Przed Komunią ksiądz powiedział: Komunię świętą przyjmujemy w pozycji stojącej, i zaraz potem spadł ze schodów przy ołtarzu, rozsypując na dywan święte Hostie. Na koniec wymyślił własną modlitwę po Komunii: zamiast narodzony dziś Zbawiciel świata przywrócił nam dziecięctwo Boże zaśpiewał: narodzony dziś Zbawiciel świata przyjął ciało z Najświętszej Maryi Panny. Organistka fałszowała jak zwykle, bądź jej, Panie, miłościw. 

Taka była dziś ofiara eucharystyczna. Prawdziwie, świętując narodzenie Chrystusa, Kościół sprawuje pamiątkę Jego ofiary krzyżowej i śmierci, w którą się włączamy.

Co widzieli pasterze

But when to Bethlehem they came
Whereat this Infant lay,
They found him in a manger
Where oxen feed on hay.
His mother Mary kneeling
Unto the Lord did pray.
O tidings of comfort and joy, 

comfort and joy!
O tidings of comfort and joy!

Śpiew wigilijny

Smutne to, że w wielu kościołach nie odprawia się dziś mszy wieczornej, która jest właściwą mszą wigilijną, rozpoczynającą czuwanie (bo to oznacza wigilia) w świętą noc.

Przerażające, jak się kultywuje zabobony związane z kolacją wigilijną, jak np. liczba potraw czy liczba biesiadników, mające jakoby zapewnić szczęście i pomyślność na kolejny rok. Niegodne to chrześcijanina.

A do samej wigilijnej uczty i łamania się opłatkiem pasuje wyjątkowo śpiew, który Kościół łączy w liturgii z innymi świętami. (Nawiasem mówiąc, bardziej by pasowało, jak sądzę, gdyby to dziś w nocy papież odprawiał mszę dla ubogich czy więźniów, niż w Wielki Czwartek.) Ale mówi on o zebraniu się z powodu miłości Chrystusowej, i błaga o obecność Pana, zgodę i pokój:

Congregavit nos in unum Christi amor:

exsultemus, et in ipso iucundemur.

Cessent iurgia maligna, cessent lites,

et in medio nostri sit Christus Deus.

Życzenia dla wrogów

Niech Bóg przebaczy im grzechy, niech obdarzy ich prawdziwym pokojem i miłością.

Śmiercionośna tradycja

Zwraca się uwagę, aby zewnętrzne przygotowania nie przesłoniły prawdziwego znaczenia Bożego Narodzenia. Myśli się przy tym zwykle o zakupach i prezentach. Ale narodzonego dla nas Jezusa może też przesłonić i tradycja, niby pobożna, a stająca się celem sama w sobie. Ilość wigilijnych potraw, kolor obrusu, położone pod nim sianko, choinka, kolędy, nawet opłatek mogą zasłonić Jezusa. W ilu domach ludzie niewierzący przestrzegają wszystkich tych tradycji! A przecież Jezus może się narodzić i bez nich. Ważne tylko, by była modlitwa, wiara i miłość, bo bez nich nie ma Bożego Narodzenia, są tylko święta.

Zawsze dwa razy

Chrystus Pan karmi nas – piękna pieśń. Niestety, organistka odziera ją z piękna, śpiewając refren dwa razy po każdej zwrotce.

Już coraz bliżej

Kilka już tylko dni zostało do świąt. Zwraca na to uwagę także modlitwa po Komunii z 4. niedzieli Adwentu: prosimy, aby, im bardziej zbliża się przynosząca nam zbawienie uroczystość Narodzenia Pana, tym bardziej wzrastała nasza pobożność, z jaką będziemy to Narodzenie obchodzić. Oczekiwanie ma wzbudzać gorliwość i miłość. Niech Bóg się zmiłuje nad nami i nam błogosławi.

Szkoda, że organiści nie pamiętają (nie wiedzą?), iż jest pieśń adwentowa, dokładnie odpowiadająca antyfonie na wejście 4. niedzieli: 

Niebiosa, rosę spuśćcie nam z góry, 
Sprawiedliwego wylejcie, chmury,
otwórz się, ziemio, i z łona twojego 
wydaj nam, wydaj, już Zbawcę naszego.

Z najpiękniejszej pieśni adwentowej

Usłysz płacz stworzenia swego,
Daj doczekać wesołego
Narodzenia Syna Twego.

* * *

Błagamy o Twoje współczucie, Najświętsza Maryjo, nad stworzeniem, które cierpi z winy człowieka, z powodu jego grzechu, jego okrucieństwa i braku miłości. Błagamy o Twoje wszechmogące współczucie, Panno łaskawa, Matko wszelkiego miłosierdzia, jedyna przeczysta, jedyna błogosławiona.

Z Ewangelii (ii)

Nadasz Mu imię Jezus, On bowiem zbawi swój lud od jego grzechów (Mt 1:21). Niemal takimi samymi słowami będziemy się modlić w nieszporach Narodzenia Pańskiego, śpiewając o Dzieciątku Jezus: On odkupi Izraela ze wszystkich jego grzechów (Ps 130 [129]:8).

Z Ewangelii (i)

Z Maryi narodził się Jezus, zwany Chrystusem (Mt 1:16), czyli Mesjaszem, Pomazańcem, świętym królem i kapłanem. W liturgii Narodzenia Pańskiego przypomni nam o tym psalm 110 [109], mówiący o królewskim kapłanie, potomku Dawida, którym jest Jezus, Syn Dziewicy.

Sposób na kolejki

Zdradzę wam sekret, jak przyśpieszyć kolejkę w przychodni (dziś jedną zaliczyłem) albo na poczcie: trzeba odmawiać litanię do Wszystkich Świętych albo różaniec. Sposób to niezawodny, kolejka od razu szybciej idzie.

„Przez wiele ucisków...”

Z jedną ręką i siatką w tramwaju, bez siedzącego miejsca, nie jest łatwo, ale można przeżyć. Gorzej, że stojąca po mej złamanej prawicy, a tyłem do mnie, hoża dziewoja flirtująca ze stojącym dalej młodzianem, nieustannie się o mnie opierała. Znieść to jako doświadczenie, czy może jednak trzeba powiedzieć głośno: Może pani przestać się opierać o moją złamaną rękę? Czy to już pogwałcenie miłości bliźniego i wzoru cierpiącego Chrystusa? Może lepiej w milczeniu cierpieć i ofiarować to za własne grzechy?

Do tego jeszcze Phoebe choruje.

Pożegnanie

Dziś pierwsze pożegnanie w tym roku: żegnamy hymny i prefację pierwszej części Adwentu. Czas biegnie naprzód.

Słownik, cd.

Słownik do Septuaginty już dotarł do Karmelu w Suchej!

Kolory i dźwięki

Kolorem Adwentu jest fiolet. W wielu jednak kościołach adwentowe dekoracje, zwykle skupione przy adwentowym wieńcu lub świecy roratniej, są w barwach bieli, srebra i błękitu. Co za bezmyślność! Nie można tego uzasadniać odniesieniem do Matki Boskiej, bo rzecz w tym, że, owszem, Ona jaśnieje, ale pośród ciemności świata. Ona jedna jest nieskalana i pełna blasku, stąd najczystsza biel świecy roratniej, ale wszystko wokół jest w mroku, oczekuje nadejścia Wschodu z wysokości. Dekoracje białe i jasne zakłócają ten obraz, do tego są zwykle tak bogate i obfite, że nie pasują do pokory i prostoty Służebnicy Pańskiej.

Coraz bardziej umacniam się w przekonaniu, że kobieta przy organach to zły pomysł. Organistka, której zmuszony jestem słuchać, zdaje się w adwentowych pieśniach śpiewać każde słowo osobno, po każdym bierze oddech, przeciąga w psalmie tam, gdzie przeciągać potrzeba, i robi nagłe powtórki refrenów, chociaż ton śpiewu i dźwięk organów wyraźnie wskazywały, że powtórki nie będzie. Taki śpiew szarpie nerwy okrutnie. Do tego w Adwencie używa do psalmu melodii wielkopostnej, czuję się zagubiony przez to, bo melodia dźwięczy pieśnią o Męce Pańskiej.

Nadchodzące święta

Modlitwa po Komunii z 3. niedzieli Adwentu mówi o nadchodzących świętach Narodzenia Pana: Komunia święta ma nas na nie przygotować. Adwentowy fiolet szat liturgicznych rozjaśniony do różu na znak, że jesteśmy już bliżej świąt, że nasze przygotowanie posuwa się do przodu.

W Ewangelii pojawia się powtórnie Jan Chrzciciel, którego w czasie Adwentu lepiej byłoby nazywać Janem Poprzednikiem Pana. Sam o sobie mówi, że nie jest pomazańcem (chociaż z rodu kapłańskiego), ani Eliaszem, oczekiwanym przez Żydów, ani tym Prorokiem, którego zapowiedział Izraelowi Mojżesz (Pwt 18:18). Nazywa się tylko głosem, który wzywa do przygotowania dróg Pańskich. Idzie przed Panem, aby przygotować Mu drogę, poprzedza Go i zwraca uwagę na Jego przyjście: tak kiedyś, nad Jordanem, jak i dziś, w liturgii. Vox clara ecce intonat...

św. Jan Poprzednik Pański

De luce cogitans

Lucia, sponsa Christi, 

tuis nos adiuva precibus, 

ut in luce semper ambulemus.

Tak to sobie wyobrażałem

And there does sit my father, the king, and yonder sits my mother, the queen. Ale nie mam pomysłu na: And there does sit my brother, Hugh. No i harfy nie mam.

Czekam

U drzwi Twoich stoję, Panie to piękna pieśń, bardzo odpowiednia także na Adwent, kiedy powtarza się błaganie o miłosierdzie: czekam na Twe zmiłowanie.

At your door, O Christ, my Lord,

    I cannot even stand.

Like a beggar let me lie
    Awaiting your healing hand.

Tobie ofiarujemy

Kielich, który ofiarujemy Bogu, nie jest pusty, lecz pełen krwi cierpienia.

Dziś w Ewangelii Jezus mówi o jarzmie (Mt 11:29-30). Jarzmo – w Ewangelii ζυγός – to, etymologicznie, coś, co łączy. Łączyło przed wiekami parę wołów, ciągnących wóz. Jarzmo Jezusa zatem łączy z Nim, tak jak i łączy z Nim kielich ofiarny.

Tota pulchra

O jak piękna jest Dziewica Maryja, którą Bóg obdarzył swą łaską, na której uniżenie wejrzał, aby stała się Matką Chrystusa! W Niej, jak w najczystszym zwierciadle, jaśnieje blask Bożej świętości i Bożego piękna. Spodobała się Bogu naszemu, jak dziś przypomina Ewangelia (Łk 1:30).

*  *  *

Śród świec Adwentu ciemnych
               Ty jedna jesteś jasna.
Śród ludzi winą pokalanych
               Ty jedna jesteś czysta.
W nizinach dusz upadłych i przyziemnych
               Ty jedna jesteś wysoka.
W niestatku myśli w błąd wplątanych
               Ty jedna jesteś widząca.
Śród uczuć biednych wichury zmiennej
               Tyś jedna mocna i stała. (...)
Jutrzenko wschodu, Gwiazdo poranna,
nam chromym i ślepym, i głuchym,
nam ciemnym i stęsknionym,
nam niemocnym na ciele i duchu,
daj Pana! ...  (s. Nulla FSK)

Problemy z imionami

Trafiłem na półce na dawno temu kupioną książkę, Deesis Romana Mazurkiewicza. Książka naukowa, może być całkiem dobra – tematycznie, bo dotyczy Matki Bożej i Jana Chrzciciela – na Adwent, generalnie bardzo wartościowa, ale mam dwie krytyczne uwagi.

Po pierwsze, jaki jest sens cytowania greckich Ojców Kościoła nie w greckim oryginale, tylko w łacińskim przekładzie, z Patrologia Graeca? Potem podany jest polski przekład, jak podejrzewam, zrobiony z przekładu łacińskiego. Bez sensu. (Przykłady na ss. 60-62.)

Po drugie, autor pomylił imiona świętych przy przekładzie z łaciny. Czytamy na 65. stronie, że w Sakramentarzu Gregoriańskim Jan Chrzciciel wymieniony został przed Stefanem, Mateuszem, Barnabą, podobnie jak w Nobis quoque Kanonu rzymskiego. Po łacinie mamy tak: cum Ioanne, Stephano, Matthia, Barnaba. Chodzi o św. Szczepana (tak spolszczono greckie imię Stephanos), pierwszego męczennika, i św. Macieja Apostoła, dobranego do grona Jedenastu już po Wniebowstąpieniu Pana, i dlatego umieszczonego w drugiej grupie świętych, wspominanych w Kanonie. Mateusz, Apostoł i Ewangelista, jest wymieniany z resztą Apostołów wcześniej, w Communicantes. Poza tym, po łacinie Mateusz to Matthaeus, a nie Matthias.

Błędy w tłumaczeniu imion częste są w polskiej nauce. Widziałem już Ambrose zamiast Ambrożego i Martial zamiast Marcjalisa, a staroangielskie męskie imię Anna potraktowane jako żeńskie.

Nad Jordanem głos się rozlega

Ciągnęły do Jana Chrzciciela tłumy, chociaż cudów nie czynił: nie uzdrawiał, nie wskrzeszał. Jednak ludzie w jakiś sposób wiedzieli, że jest prorokiem, czyli, w biblijnym rozumieniu, kimś, kto mówi w imieniu Boga. Błagamy dziś św. Jana, aby swoją modlitwą sprawił, by na drogi wiodące do naszych serc wszedł Chrystus Pan, byśmy poznali zbawienie i odpuszczenie grzechów.

Pośród choinek, kolorowych lampek i prezentów, które atakują nas ze wszystkich stron, modlitwa po Komunii przypomina nam o mądrym ocenianiu rzeczy ziemskich i pragnieniu niebieskich. Bo przecież Jesus is the reason for the season.

Remedium

W hymnie adwentowych nieszporów śpiewamy, że Jezus ulitował się nad ginącym światem i dał grzesznikom lekarstwo, remedium. Z dalszej części hymnu wynika, że to On sam, narodzony z Dziewicy, jest owym lekarstwem. Jakież to niezwykłe! Lekarz i lekarstwo, kapłan i ofiara, Bóg i człowiek.

Św. Franciszek Ksawery

Franciszek Ksawery to jedyny jezuita, którego jestem w stanie lubić. W jakiś sposób pasuje do jego osoby i działalności misyjnej cytat z psałterza sprzed kilku dni: Non dereliquisti quaerentes te, Domine (Ps 9:11b).

św. Franciszek Ksawery

Błogosławiony, który przybywa w imię Pańskie!

Wiemy, że tymi słowami psalmu (Ps 118 [117]:26) witano Jezusa, kiedy wjeżdżał do Jerozolimy. Powtarzamy te słowa w każdej mszy, przed Przeistoczeniem, witając w ten sposób Pana, przychodzącego w Eucharystii. Sam Pan zapowiedział, a przypomniał nam o tym w czytaniu 1. niedzieli Adwentu św. Cyryl Jerozolimski, że tymi słowami powitają Go ludzie, kiedy powtórnie przyjdzie (Mt 23:39). Liturgia używa też tych słów w okresie Narodzenia Pańskiego: w graduale mszy o świcie 25. grudnia i w śpiewie przed Ewangelią 26. grudnia. Słowa tego pozdrowienia wyrażają naturę Adwentu, mówią bowiem o przyjściu Pana.

Εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι κυρίου.

Þiuþida sa qimanda in namin fráujins.

Benedictus, qui venit in nomine Domini.

Gebletsod se þe com on drihtnes naman.

Niech modlą się z nami!

Oto czcigodni święci, którzy towarzyszą nam w Adwencie, w czytaniach, antyfonach i modlitwach. Niech nam pomogą przyjąć całym sercem, jak sami to zrobili, naszego Pana!

święty Jan, Chrzciciel i Poprzednik Pana

błogosławiona Maryja, Matka Pana

święty prorok Izajasz, zapowiadający Pana

święty Józef, przybrany ojciec Pana