Kiedyśmy to zgubili?

Oglądam tzw. Mszał ze Stammheim, pochodzący z klasztoru Św. Michała w Hildesheim, powstały ok. 1170 roku. Patrzę na zawarte w nim miniatury, przedstawiające biblijne wydarzenia, które Kościół wspomina w liturgii.

Bóg zapowiada przyjście Mesjasza Abrahamowi i Dawidowi: po bokach prorocy Malachiasz, Izajasz, Daniel i pogański wieszcz Balaam, każdy z odpowiednim cytatem ze swoich zapowiedzi Mesjasza. Do tego patriarcha Jakub i Zachariasz, ojciec Jana Chrzciciela.

Zwiastowanie. Maryja, anioł Gabriel – i Dawid, Salomon oraz św. Paweł, wszyscy sławiący dom i miasto Boże, którym stała się święta Dziewica, Matka Boga.

Chrystus w Majestacie otoczony przez czterech Ewangelistów i przez Mojżesza, Daniela, Jeremiasza i Barucha.

Narodzenie Chrystusa. Do tego Jan Chrzciciel, Mojżesz przy gorejącym krzewie, Ezechiel prorokujący o zamkniętej bramie, przez którą nikt, oprócz Pana, nie przejdzie, Gedeon z runem, i dziewica z jednorożcem.

Niewiasty przy pustym grobie. Wokół tej sceny Elizeusz, wskrzeszający chłopca, Benajasz, zabijający lwa, Samson, rozwalający bramę Gazy, i Dawid, odcinający głowę Goliatowi. Wszystko zapowiedzi Zmartwychwstania.

Przy Wniebowstąpieniu mamy Mojżesza z orłem (nawiązanie do pieśni z Powtórzonego Prawa, gdzie Bóg porównany został do orła), Eliasza w ognistym rydwanie, porywanego do nieba przez Bożą rękę Henocha, i Ezechiela, prorokującego o Władcy, który na ramionach będzie noszony.

Wzięciu do nieba błogosławionej Maryi towarzyszą Mojżesz, Dawid i Salomon.

To, oczywiście, głęboka teologia, rozwijana przez Ojców, szukanie w Starym Testamencie typów Nowego, nieco już dziś, niesłusznie, zapomniana.

Ale inna rzecz zwraca moją uwagę. Postaci ze Starego Testamentu (poza Samsonem) są przedstawiane z aureolami, zatem – jako święci. Kościół wschodni zachował dla nich cześć i wspomina ich w kalendarzu liturgicznym, i pojedynczo, i w niedzielę przed Narodzeniem Pańskim jako praojców i (niektórych przynajmniej) przodków Chrystusa. Kościół zachodni zapomniał o świętych Pierwszego Przymierza. Karmel tylko zachował święto proroka Eliasza, a posoborowa reforma wyszczególniła ze zbiorczego wezwania patriarchów i proroków w litanii do Wszystkich Świętych Abrahama, Mojżesza i Eliasza. Mimo to, nie mają żadnego dnia sobie poświęconego. To prawda, Abrahama wspomina się dwa razy dziennie w modlitwie godzin, Dawida jeden raz, ale z przyzwyczajenia – wiem z własnego doświadczenia – można ich imiona bezmyślnie wypowiedzieć, bez zastanowienia, na jakie zasługują chociażby jako przodkowie Chrystusa. W końcu bez nich nie byłoby nas jako chrześcijan.