Jeszcze raz o zasobach wewnętrznych, czyli Mrs Elton ma głos

A pani Churchill nie ma prawdopodobnie ani tyle zdrowia, ani tyle humoru, by gustowała w podobnym odosobnieniu. A może nie posiada dostatecznych zasobów wewnętrznych, których wymaga życie na wsi. Zawsze byłam zdania, że kobiecie nigdy dość zasobów wewnętrznych; jestem głęboko wdzięczna, że mam ich tak wiele, co mnie uniezależnia od życia towarzyskiego. (Jane Austen, Emma; podkreślenie moje)

Bydlęta klękają

Christe (…) nate ad salvandum humanum genus et ad liberandam creaturam universam. Tak modlimy się dziś w jutrzni: Narodzony dla zbawienia rodzaju ludzkiego i wyzwolenia całego stworzenia. Dobrze, że władze miejskie w Warszawie zrezygnowały z sylwestrowych fajerwerków w tym roku, właśnie ze względu na stworzenie.

z mojej choinki

moja tegoroczna szopka

Najpiękniejsza dla mnie kolęda

Już o niej nieraz pisałem, podawałem fragmenty, tutaj prezentuję ją in extenso:

Let us the Infant greet,
In worship before Him fall,
And let us pay Him homage meet
On this His festival.

Let us to the Infant sing
And bring Him of gifts rich store;
Let us honour our Infant King
With praise for evermore.

Let us to the Infant kneel
And love Him with faithful love,
And let our joyous anthems peal
For Him who reigns above.

Glad hymns in the Infant's laud
Sing we to Him while we may;
In heaven where He is throned as God
Our service He will pay.

Be we to the Infant true,
While we are dwelling on mould,
And He will give us our wages due,
A crown of purest gold.

Zaraz następna w kolejności, a może i ex aequo, jest ta:

Anioł pasterzom mówił:
Chrystus się wam narodził!
W Betlejem, nie bardzo podłym mieście
Narodził się w ubóstwie,
Pan wszego stworzenia.

Chcąc się dowiedzieć tego
Poselstwa wesołego,
Bieżeli do Betlejem skwapliwie,
Znaleźli Dziecię w żłobie,
Maryję z Józefem.

Taki Pan chwały wielkiej
Uniżył się Wysoki.
Pałacu kosztownego żadnego
Nie miał zbudowanego,
Pan wszego stworzenia!

O dziwne narodzenie,
Nigdy niewysłowione!
Poczęła Panna Syna w czystości,
Porodziła w całości
Panieństwa swojego.

Już się ono spełniło,
Co pod figurą było:
Aarona różdżka ona zielona
Stała się nam kwitnąca
I owoc rodząca.

Słuchajcież Boga Ojca,
Jako wam Go zaleca:
Ten ci Syn mój najmilszy, jedyny,
W raju wam obiecany.
Jego wy słuchajcie!

Bogu bądź cześć i chwała,
Która by nie ustała,
Jak Ojcu, tak i Jego Synowi,
I Świętemu Duchowi,
W Trójcy jedynemu.

Tomasz z Canterbury

Ze św. Tomaszem znamy się już prawie 30 lat, od czasów, gdy czytałem Mord w katedrze T.S. Eliota. Tomasz został zamordowany za wolność Kościoła, Oblubienicy Chrystusa. Dziś jego liturgiczne wspomnienie, które można dodać w jutrzni Oktawy Narodzenia Pańskiego. Niech wstawiennictwo Tomasza, biskupa i męczennika, sprowadzi na nas zbawcze skutki Bożej pomocy.

męczeństwo św. Tomasza

Gaude, Thoma, de cuius victoria
Ortus Christi cumulantur gaudia.

Męczeństwo dzieci z Betlejem

Tylko w jedną noc aniołowie śpiewali na ziemi, tylko przez pewien czas gwiazda na niebie głosiła nadejście Mesjasza. Potem dla Świętej Rodziny było zwykłe, codzienne, mniej lub bardziej szare życie, z cierpieniem, trudnościami, a nawet prześladowaniem. W to ostatnie wpisuje się i męczeństwo dzieci, które za Chrystusa zabito w Betlejem na rozkaz Heroda, a które Kościół dziś wspomina w czerwonych szatach liturgicznych. Teraz idą za Barankiem bez skazy i mówią zawsze: Chwała Tobie, Panie.

Mrs Elton, czyli cytat, dla którego warto czytać Miss Austen

Pan Bóg obdarzył mnie takimi zasobami wewnętrznymi, że świat nie jest mi potrzebny. Mogę się bez niego obejść. Dla tych, którzy nie posiadają podobnych zasobów,  to inna sprawa, ale moje życie wewnętrzne czyni mnie całkiem niezależną. (Jane Austen, Emma)

Słowo żywota

Na początku było Słowo, i Słowo było ku Bogu, i Bogiem było Słowo (J 1:1); Słowo przyszło do swej własności, a swoi Go nie przyjęli (J 1:11); Słowo stało się ciałem i rozbiło namiot między nami (J 1:14). Z tych trzech wersów Ewangelii według św. Jana, patrona dzisiejszego, mamy całą zwrotkę paradoksów:

Bóg się rodzi, moc truchleje,

Pan niebiosów obnażony;

ogień krzepnie, blask ciemnieje,

ma granice Nieskończony.

Wzgardzony Okryty chwałą,

śmiertelny Król nad wiekami.

A Słowo ciałem się stało

i mieszkało między nami.

Heksametry o św. Szczepanie

Iam rutilat sacrata dies et splendida valde,

quo mundo colitur toto Stephanus protomartyr,

namque dies hesterna Deum conspexit in arvis

natum, haec Stephanum celso peperit paradiso.

(z hymnu o św. Szczepanie, 10. wiek)

Już jaśnieje czerwienią dzień święty i bardzo wspaniały, w którym po całym świecie czci się Szczepana, pierwszego męczennika. Wczorajszy dzień bowiem oglądał Boga narodzonego na ziemi, ten zaś dzień zrodził Szczepana dla raju na wysokości.

Witaj, dwakroć narodzony

Raz z Ojca przed wieków wiekiem, a teraz z Matki człowiekiem. Liturgia dzisiejsza wspomina oba te narodzenia, chociażby nieszpory są tego przykładem: psalm 110 mówi o narodzeniu Mesjasza z Boga przed wszelkim czasem, czytanie z 1 J i antyfona do Magnificat mówią o Jego Wcieleniu. Hymn nieszporów mówi i o jednym, i o drugim. W ogóle liturgia, i mszy, i brewiarza, jest niesłychanie piękna i bogata. To skarby, za które winniśmy dziękować Bogu.

Wielu łask od Boskiego Dzieciątka!

Gdy wzejdzie słońce na niebie, zobaczycie Króla królów wychodzącego od Ojca jak Oblubieniec ze swojej komnaty (ant. do Magnificat I nieszporów Narodzenia Pańskiego).

Wszystkim czytelnikom i sympatykom życzę prawdziwie radosnych i błogosławionych świąt Bożego Narodzenia! Radujmy się z miłości Chrystusa, niech On się narodzi w naszych sercach.

Jutro

Dziś liturgia skupia się na tym, co będzie jutro. A jutro będzie zgładzona nieprawość ziemi i zapanuje nad nami Zbawiciel świata. Wigilia jest radosnym oczekiwaniem na Narodzenie Pana, jak przypomina o tym 2. prefacja adwentowa.

Powtarzam dziś jeszcze wszystkie Wielkie antyfony, takie podsumowanie Adwentu i jego oczekiwania: przyjdź!

Ecce completa sunt omnia, quae dicta sunt per Angelum de Virgine Maria

Powyższa antyfona z jutrzni ukazuje nam, że nasze adwentowe oczekiwanie już się wypełnia, dopełnia, dobiega końca. A wypełnia się szczególnie w Dziewicy Maryi, która poczęła i zrodzi Zbawiciela. Piękna jest też dziś modlitwa nad darami, w której prosimy, aby nasze dary, chleb i wino, przemienił Duch Święty, który w tajemnicy Wcielenia przeniknął Dziewicę Maryję. Wcielenie i Przeistoczenie dokonują się mocą Ducha Świętego.

W drugim czytaniu mszalnym słyszymy słowa Chrystusa, przychodzącego na świat przez Wcielenie: W zwoju księgi napisano o Mnie, abym spełniał wolę Twoją, Boże (Hbr 10:7). Bardzo poruszające, całe ziemskie życie Jezusa jest wypełnianiem woli Boga. I jeszcze: Uświęceni jesteśmy przez ofiarę ciała Jezusa Chrystusa raz na zawsze (Hbr 10:10); to uświęcenie dokonuje się właśnie przez Eucharystię, która jest ofiarą Ciała Pańskiego.

A dziś także wspomnienie islandzkiego świętego, Thorlaka (+1193).

Trochę wolniej

Czytam na nowo Emmę Jane Austen. Nie idzie mi to tak szybko, jak się spodziewałem, ale może to i dobrze. Wsiąkam w świat, w którym czas wolniej biegnie. I to chyba w Emmie jest żona pastora, która ma niezwykle bogate zasoby wewnętrzne...

Słońce sprawiedliwości

To adwentowa pieśń, którą bardzo lubię, chociaż rzadko ją słychać w kościołach:

Usłysz, Maryjo, głos Twoich dzieci,

Tyś naszą Matką na każdy dzień;

o, daj nam Słońce, które rozświeci

grzechów i błędów straszliwy cień.

Spójrz, tęsknimy na tej ziemi,

daj nam Zbawcę, Dziecię Twe,

my dla Niego żyć pragniemy,

Jemu damy serca swe.

W jutrzni dziś piękna antyfona: Nie bójcie się, piątego bowiem dnia nasz Pan do was przyjdzie. Nigdy nie udało mi się znaleźć jej źródła.

Zwiastowanie

Dziś tylko ilustracja do Ewangelii z dzisiejszej mszy: Anioł Pański zwiastował Maryi, i poczęła z Ducha Świętego.

 

Zima

W dawnej liturgii dzisiaj zaczynała się zima: środa suchych (tzn. postnych) dni zimowych, pierwszy z dni postu na rozpoczęcie nowej pory roku, kontynuowanego następnie w piątek i sobotę. Szkoda, że tego postu, jak i w ogóle innych postów, już nie ma.

A ja dziś widziałem w żywopłocie kosa, chyba tego znajomego. Aż się zdziwiłem, bo nie przypominam sobie, abym widywał go zimą.

O Adonai

Dziś w brewiarzu zwracamy się do Boga po hebrajsku: O Adonai. Używamy tego imienia, 'mój Pan', którego używają przy czytaniu Biblii pobożni Żydzi zamiast niewymawialnego imienia JHWH. Uświadamiamy sobie, że Dzieciątko, na którego narodzenie czekamy, jest tym samym Bogiem, który ukazał się Mojżeszowi w gorejącym krzewie, a na Synaju dał mu Prawo. 

O Adonai, et Dux domus Israel,
qui Moysi in igne flammae rubi apparuisti,
et ei in Sina legem dedisti:
veni ad redimendum nos in brachio extento.

Odkupił nas Pan wyciągniętym na drzewie krzyża ramieniem.

Pierwsze pożegnanie

Pożegnaliśmy już pierwszą część Adwentu i przypisane do niej hymny brewiarza. Trochę smutno.

Adwent zawsze jest dla mnie za krótki. Mimo że jestem 'od Zstąpienia do Otchłani', jestem człowiekiem Adwentu.

O radości

Gaudete, niedziela radości. Chrystus jest źródłem radości. Ale to nie znaczy, że tu, na ziemi, radość jest nam dana zawsze i ciągle. Oblubieniec nie zawsze jest obecny przy nas w sposób doświadczalny.

Weterynarz

Najprawdopodobniej Huan coś sobie naciągnął. Dostał zastrzyki przeciwzapalne i przeciwbólowe, i czekamy, pod opieką św. Karadoka.

Aerumna vitae

Pies się rozchorował, coś z ogonem i tylnymi łapami. Polopiryna tym razem nie pomogła, jutro chyba trzeba będzie iść do lekarza.

Potter

Przeczytałem całego Harry'ego Pottera, łącznie z Harry Potter i przeklęte dziecko. Zajęło mi to 18 lat, bo kiedyś przeczytałem trzy pierwsze tomy i straciłem zainteresowanie, a teraz przeczytałem resztę. Miła lektura, ale nie na tyle, żebym chciał mieć te książki w domu. Biblioteka wystarczy.

Czy św. Łucja była brzydka?

Bardzo lubię św. Łucję, to jedna z najbliższych mi świętych. Ale chyba niezbyt ją lubili rozmaici malarze, bo przedstawiają ją jako brzydką kobietę, z tępym wyrazem twarzy. O, proszę:

A to przecież była młoda, piękna dziewczyna, która wybrała Chrystusa i dla Jego miłości oddała życie.

Roraty

Za czasów mojej młodości, roraty w kościele parafialnym odprawiane były wieczorem. Na prawdziwych, porannych roratach byłem może dwa lub trzy razy w życiu, i nie uważam, że wpływa to jakoś negatywnie na moje przygotowanie do Bożego Narodzenia. Ze względów fizjologicznych i farmakologicznych w porze roratnej jestem mało przytomny, więc niewielką bym korzyść odniósł z chociażby czytań mszalnych.

Codzienne roraty wydają mi się trochę nadużyciem, bo pozbawiają uczestników możliwości obcowania z modlitwami adwentowymi: codziennie słyszą te same modlitwy z mszy wotywnej o świętej Maryi. Codziennie też słyszą Chwała na wysokości, jakże więc potem, po adwentowym milczeniu, się nim ucieszyć w noc Narodzenia Pańskiego? Są kościoły, w których roraty odprawia się tylko trzy razy w tygodniu, i uważam, że to bardzo dobre rozwiązanie.

O pokucie w Adwencie

Mówi się dużo o tym, że Adwent jest czasem radosnego oczekiwania. To prawda, tę radość podkreśla 'alleluja', często rozbrzmiewające przy antyfonach. Czekamy na przyjście Pana, który jest blisko, stąd radość. Ale spotkałem się z opinią, że Adwent nie jest czasem pokuty i umartwienia, nie ma w nim na nie miejsca. Czy rzeczywiście? Popatrzmy: szaty liturgiczne są w Adwencie fioletowe, a to kolor pokuty. Nie odmawia się Chwała na wysokości. W hymnie jutrzni śpiewamy: pro indulgentia vocem demus cum lacrimis, ze łzami błagajmy o przebaczenie. Rozbrzmiewają w Adwencie wezwania Jana Chrzciciela do pokuty i nawrócenia.

Aby oczekiwać Pana z radością, trzeba się najpierw nawrócić.

Pan mówi: Czyńcie pokutę, przybliżyło się bowiem królestwo niebieskie, alleluja. (dzisiejsza antyfona do pieśni Zachariasza)

Bliżej zbawienia

Czytanie jutrzni przypomina nam, że zbawienie jest bliżej nas niż wtedy, gdy uwierzyliśmy (Rz 13:11). Coraz bliżej bowiem jesteśmy dnia własnej śmierci, która będzie spotkaniem ze Zbawicielem. Pytanie tylko, czy będziemy na to spotkanie gotowi, jak ewangeliczne panny mądre.

Pierwsza ze zbawionych

Panna Maryja jest pierwszą ze zbawionych. κεχαριτωμένη z Łk 1:28 zamiast łaski pełna lepiej byłoby tłumaczyć obdarowana łaską. Łaska Ją zbawiła już w momencie poczęcia, które było niepokalane, już w poczęciu swoim doznała miłosierdzia Bożego, uwalniającego Ją od grzechu pierworodnego (cf. antyfona modlitwy czytań). Patrzymy dziś na Nią z zachwytem jako na najpiękniejsze dzieło Boga, Stwórcy i Zbawiciela. Dzisiejsze święto jest właśnie po to, aby się zachwycić, stąd hymny w brewiarzu to najczystsza poezja, a antyfony są jak klejnoty, oprawne w złoto psalmów. W obliczu nieskalanej Dziewicy, jak w zwierciadle, jaśnieje blask samego Boga, Ona jest filia lucis (cf. hymn jutrzni).

Między cierniem lilija kruszy łeb smokowi.

Jeszcze raz o skojarzeniach i znajomości łaciny

Dawno, dawno temu był w TV teleturniej pt. Skojarzenia. Jedna osoba za pomocą różnych skojarzeń starała się naprowadzić drugą na odgadnięcie hasła. Powstawały potem na ten temat dowcipy, np. naboje – chłodzące; kaliber – ptak. Coś w rodzaju takich skojarzeń, z przeskakiwaniem z języka na język, zrobili nowicjusze na ostatnich zajęciach. Mieliśmy zdanie: Veni, Domine, visitare nos in pace – przyjdź, Panie, nawiedzić nas w pokoju. – W pokoju, czyli w celi. – Czyli w niebie.

Jezuici

Św. Franciszek Ksawery, patron dzisiejszy, to jedyny jezuita, którego lubię i któremu ufam.

Początek roku, czyli I niedziela Adwentu

Ze starego mszalika: Pod znakiem Niepokalanej Dziewicy rozpoczyna się Rok kościelny. To też dawnemi czasy, w pierwszą niedzielę Adwentu, lud rzymski zbierał się w bazylice N. M. Panny Większej. Cała msza tego dnia przygotowuje nas do podwójnego przyjścia (adventus), miłosierdzia i sprawiedliwości.

W mszy nie ma żadnych wzmianek o Najświętszej Dziewicy, ale w brewiarzu przypominają o Niej antyfony do Benedictus i Magnificat, mówiące o Zwiastowaniu i poczęciu Jezusa. W ten sposób rozpoczynamy liturgiczne przygotowanie do Bożego Narodzenia. Mnie towarzyszyć w nim będzie Zwiastowanie Duccia.

Teksty mszalne, jakie mamy w roku C, mówią o „owym dniu”, a jest to jednocześnie dzień Narodzenia Pańskiego, przyjścia Jezusa w ludzkim ciele dla naszego zbawienia, jak i dzień ostateczny, dzień sądu, który jest też dniem pełni odkupienia, gdy przyjdzie nasz Pan ze wszystkimi swoimi świętymi. Ten dzień ostateczny przyjdzie nagle na wszystkich mieszkańców ziemi, i na złych, i na dobrych, stąd wezwanie do czuwania, aby być gotowym na spotkanie z Synem Człowieczym.

Inter oves locum praesta

et ab haedis me sequestra,

statuens a parte dextra.

Daj nam stanąć po Twej prawicy, Panie, gdy przyjdziesz w chwale. Amen.

Dowcip filologiczny

I'd like to be a schwa, it's never stressed.