Już Chrystus Paschą jest naszą / i szczerej prawdy zaczynem, śpiewa się po polsku w nieszporach wielkanocnych.
Co to jest zaczyn? Pierwotnie był to kawałek ciasta z poprzedniego wypieku, kawałek nieupieczony, zostawiony w czasie rozrabiania ciasta w dzieży. Bakterie kwasu mlekowego i, ewentualnie, drożdże, powodują w takim kawałku ciasta fermentację. Kiedy robi się ciasto następnym razem, dodaje się do mąki tenże zakwas, który, rozrobiony, spowoduje, że ciasto będzie rosło. (Jeśli dobrze pamiętam, Robinson Crusoe tak eksperymentował na swojej wyspie, stęskniony chleba.) Szczery zaczyn prawdy, ładnie brzmi, ale jest fałszem.
Łaciński tekst hymnu mówi, że Chrystus jest naszą Paschą i sinceritatis azyma. Łacina używa tu greckiego słowa ἄζυμος, czyli zaprzeczenie (alpha privativum na początku słowa wyraża zaprzeczenie) ζύμη. A ζύμη to właśnie zakwas, zaczyn, ten fermentujący kawałek ciasta z poprzedniego wypieku, który ma spowodować rośnięcie nowego ciasta. Czyli to, czego Żydom nie wolno było używać w czasie świąt paschalnych, świąt Przaśników, na pamiątkę wyjścia z Egiptu z ciastem, które nie zdążyło wyrosnąć. Św. Paweł w 1. Liście do Koryntian, pisząc, że Chrystus jest naszą Paschą, nakazywał, aby chrześcijanie byli przaśni, pozbawieni (za)kwasu złości i niegodziwości. Mają być ἄζυμοι, i świętować na przaśnikach szczerości (dosł. przejrzystości, dzisiaj powiedzielibyśmy 'modnie' transparentności) i prawdy. Św. Hieronim przetłumaczył to na łacinę jako azyma sinceritatis et veritatis, i ten cytat trafił właśnie do wielkanocnego hymnu. Zatem nie ma w nim mowy o zaczynie, niedozwolonym w czasie Paschy, ale właśnie o przaśnikach, wolnych od kwasu: pierwszym z nich jest sam Chrystus, wolny od grzechu, powstały do nowego życia, nieskalany, i Jego naśladować mają chrześcijanie.
Chrystus jest naszą Paschą i przaśnikiem prawdy i szczerości.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz