Dziś o zmierzchu rozpocznie się wigilia Odejścia Najświętszej Maryi – wigilia święta, które Wschód nazywa Zaśnięciem, a Zachód – Wzięciem (do nieba) Bogurodzicy. Teksty liturgiczne tego dnia są właściwie czystą poezją, tak jak czysta jest Ta, o której mówią, Ta, która jest poematem samego Boga (cf. Ef 2:10).
Czcigodne święto Zaśnięcia Bogurodzicy Maryi – w tradycji Kościoła zachodniego zwane Wniebowzięciem – jest obecnie w liturgii rzymskiej jednym z sześciu świąt, które mają swoją wigilię, a więc dzień przygotowania. (W tradycji prawosławnej poprzedza to święto 14-dniowy post, tzw. post uspieński.) To już jest znak, że chodzi o święto naprawdę wielkie i niezwykłe. W liturgii godzin pierwsze nieszpory wiążą się z wigilią przez swoją modlitwę końcową, taką samą, jak w mszy wigilijnej: wspominamy, że Bóg wyniósł Maryję do godności (w tekście łacińskim: do łaski) Matki swego Jednorodzonego Syna – z Niej bowiem się Chrystus według ciała zrodził, jak mówi tekst łaciński tej modlitwy – i uwieńczył Ją najwyższą chwałą. Prosimy, aby i nas Bóg zechciał wywyższyć, wynieść do chwały (znowu – wg tekstu łacińskiego), poprzez błagania Najświętszej Dziewicy.
Całe pierwsze nieszpory pełne są radości, i to radości paschalnej: w antyfonach pojawia się ‘alleluja’, jak w okresie wielkanocnym, jako że wniebowzięcie jest Paschą błogosławionej Maryi, Jej przejściem z tego świata do Boga – nie darmo apokryficzne teksty, mówiące o tej tajemnicy, noszą często tytuł transitus Mariae, przejście Maryi.
Czcigodne święto Zaśnięcia Bogurodzicy Maryi – w tradycji Kościoła zachodniego zwane Wniebowzięciem – jest obecnie w liturgii rzymskiej jednym z sześciu świąt, które mają swoją wigilię, a więc dzień przygotowania. (W tradycji prawosławnej poprzedza to święto 14-dniowy post, tzw. post uspieński.) To już jest znak, że chodzi o święto naprawdę wielkie i niezwykłe. W liturgii godzin pierwsze nieszpory wiążą się z wigilią przez swoją modlitwę końcową, taką samą, jak w mszy wigilijnej: wspominamy, że Bóg wyniósł Maryję do godności (w tekście łacińskim: do łaski) Matki swego Jednorodzonego Syna – z Niej bowiem się Chrystus według ciała zrodził, jak mówi tekst łaciński tej modlitwy – i uwieńczył Ją najwyższą chwałą. Prosimy, aby i nas Bóg zechciał wywyższyć, wynieść do chwały (znowu – wg tekstu łacińskiego), poprzez błagania Najświętszej Dziewicy.
Całe pierwsze nieszpory pełne są radości, i to radości paschalnej: w antyfonach pojawia się ‘alleluja’, jak w okresie wielkanocnym, jako że wniebowzięcie jest Paschą błogosławionej Maryi, Jej przejściem z tego świata do Boga – nie darmo apokryficzne teksty, mówiące o tej tajemnicy, noszą często tytuł transitus Mariae, przejście Maryi.
W antyfonach pierwszych nieszporów pojawia się też nawiązanie do Wniebowstąpienia naszego Pana, który wstąpił ponad wszystkie niebiosa, i tam też zabrał swoją przeczystą Matkę. Ten motyw nieskalaności Maryi pojawia się też w drugim czytaniu oficjum czytań, z konstytucji apostolskiej Piusa XII; papież cytuje Ojców Kościoła, którzy uważali, iż uwielbienie ciała Maryi Dziewicy to nie tylko skutek Jej Bożego Macierzyństwa, ale i dziewiczości Jej ciała, całkowicie oddanego Bogu.
Przez Nią – przez Jej oddanie się Bogu – mamy udział w owocu życia: tak dosłownie brzmi antyfona z drugich nieszporów, per te fructum vitae communicavimus (polski przekład nieco zaciera tę myśl: przez Ciebie otrzymaliśmy Dawcę życia). Owoc życia – Jezus – jest jednocześnie owocem łona błogosławionej Maryi, jest nawiązaniem do owocu z rajskiego drzewa życia. Odniesienia do raju pojawiają się znowu u Ojców Kościoła, cytowanych przez Piusa XII, i w starej antyfonie z pierwszych nieszporów: Brama życia przez Ewę zamknęła się dla wszystkich, a przez Dziewicę Maryję została na nowo otwarta. Święta Dziewica jawi się, jak to postrzegali już Ojcowie, jako nowa Ewa, towarzyszka nowego Adama, Chrystusa. Ma Ona udział w Jego triumfie: zwyciężyła śmierć, grzech i otchłań, jak radośnie głosi to hymn z jutrzni.
Hymny na tę uroczystość przypisywane są św. Piotrowi Damianowi (1007-72). W hymnie z nieszporów Dziewica Bogurodzica jest porównana do drabiny*) (polski przekład zrobił z tego ‘stopień łaski’), po której Najwyższy zszedł do tego, co najniższe. Ona rzeczywiście stała się – poprzez swoje ciało – drabiną dla Boga, umożliwiła Mu zejście do nas. Dlatego aniołowie i wszyscy zbawieni Jej cześć oddają jako pierwszej po Bogu. Hymn z godziny czytań jeszcze niezwyklej oddaje tę myśl: cuncta sanctorum merita / transcendit una femina, jedna Kobieta przewyższa wszystkie zasługi świętych - jako Matka Tego, który zrodził się przed jutrzenką. W tym samym hymnie mamy też nawiązania do Pieśni nad pieśniami, a pojawiają się też one w antyfonie do pieśni Zachariasza: piękno Maryi jest porównywane do słońca, blasku księżyca i jutrzenki (por. Pnp 6:10). Te „astronomiczne” opisy kierują naszą myśl ku czytaniu z Apokalipsy, które pojawia się w mszy tego dnia i w modlitwie południowej. Niewiasta obleczona w słońce – znak bliskości naszego Pana, który jest Wschodzącym Słońcem (por. Łk 1:78), uwieńczona gwiazdami, depcząca księżyc, znak zmienności i przemijania, staje się obrazem świętej Maryi, Królowej nieba i ziemi, która jest ‘wszechmocą błagającą’ – omnipotentia supplex – który to tytuł słusznie przypisuje Jej tradycja Kościoła.
Hymny na tę uroczystość przypisywane są św. Piotrowi Damianowi (1007-72). W hymnie z nieszporów Dziewica Bogurodzica jest porównana do drabiny*) (polski przekład zrobił z tego ‘stopień łaski’), po której Najwyższy zszedł do tego, co najniższe. Ona rzeczywiście stała się – poprzez swoje ciało – drabiną dla Boga, umożliwiła Mu zejście do nas. Dlatego aniołowie i wszyscy zbawieni Jej cześć oddają jako pierwszej po Bogu. Hymn z godziny czytań jeszcze niezwyklej oddaje tę myśl: cuncta sanctorum merita / transcendit una femina, jedna Kobieta przewyższa wszystkie zasługi świętych - jako Matka Tego, który zrodził się przed jutrzenką. W tym samym hymnie mamy też nawiązania do Pieśni nad pieśniami, a pojawiają się też one w antyfonie do pieśni Zachariasza: piękno Maryi jest porównywane do słońca, blasku księżyca i jutrzenki (por. Pnp 6:10). Te „astronomiczne” opisy kierują naszą myśl ku czytaniu z Apokalipsy, które pojawia się w mszy tego dnia i w modlitwie południowej. Niewiasta obleczona w słońce – znak bliskości naszego Pana, który jest Wschodzącym Słońcem (por. Łk 1:78), uwieńczona gwiazdami, depcząca księżyc, znak zmienności i przemijania, staje się obrazem świętej Maryi, Królowej nieba i ziemi, która jest ‘wszechmocą błagającą’ – omnipotentia supplex – który to tytuł słusznie przypisuje Jej tradycja Kościoła.
To Jej błaganie i wstawiennictwo, skierowane do Syna, tak wyraża Piotr Damian: przez Ciebie Pan przyjął to, co nasze – czyli ludzką naturę – błagaj Go więc, aby przez Ciebie dał nam to, co jest Jego – czyli naturę Boską i nieśmiertelną (hymn oficjum czytań, przedostatnia strofa).
Warto zwrócić jeszcze uwagę na jeden element dzisiejszej liturgii: aniołowie. Oni radują się z wzięcia Maryi Dziewicy do nieba, jak to podkreślają responsoria i antyfony. Czyż to niezwykłe: potrafią się cieszyć z czyjejś chwały, cieszą się, że Bogurodzica została wyniesiona ponad nich, że jest tak blisko Boga! Oby i nam ta radość została dana!
W zrodzeniu Syna zachowałaś dziewictwo, w Zaśnięciu świata nie opuściłaś, Bogurodzico; przeszłaś do życia, będąc Matką Życia, i swymi błaganiami wybawiasz od śmierci nasze dusze. (z liturgii bizantyjskiej)
________________________
*) Por. Rdz 28:12. W pochodzącym z 6. wieku hymnie – obecnie w jutrzni tekstów wspólnych o NMP – Matka Boża jest nazwana „oknem do nieba”, caeli fenestra. W późniejszych przeróbkach tego hymnu zmieniono to określenie, ale stara forma pozostała w wielu zakonnych brewiarzach przedsoborowych, m. in. u dominikanów i u cystersów: Th. Merton żartował, że u cystersów wciąż się wchodzi do nieba przez okno, a nie, jak reszta Kościoła, przez bramę. Coś w tym jest!
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz