O poczcie amerykańskiej i elfich literach

Zamawiasz Parma Eldalamberon, wysyłają z USA, dostajesz w tydzień od zamówienia. Zamawiasz książkę przez, na przykład, Abebooks, wysyłają z USA, minęły 3 tygodnie, ciągle nie ma. Ciekawe.

W najnowszym numerze Parma Eldalamberon (jeśli ktoś nie wie, co to jest, to niech sobie poszuka via Google, nawet ja umiem to zrobić, przy mojej wątłej znajomości działania internetu) są, między innymi, pisane tengwarem (j.w.) teksty łacińskie. Z transkrypcji wynika, że Tolkien używał tzw. restytuowanej wymowy łacińskiej, tzn. wymowy opartej na gramatyce historycznej, starającej się oddać, w miarę naszych możliwości, wymowę z czasów klasycznych. Na czym to polega? Weźmy sobie takie proste słowo jak caelum, niebo. W wymowie tradycyjnej, w tym kraju, będzie ono brzmiało celum. Tak samo wymawiać je będzie, w wymowie tradycyjnej, Niemiec. Włosi, Francuzi czy Anglicy zrobią z tego raczej obrzydliwe czelum (niektórzy nazywają to łaciną papieską, przecież ani Wojtyła, ani Ratzinger takiej wymowy nie używali zanim nie zamieszkali w Wiecznym Mieście). W wymowie restytuowanej zaś zabrzmi to słowo kajlum. Skąd to wiemy? Chociażby z greki: łacińskie Caesar Grecy współcześni temu politykowi zapisywali Καῖσαρ. C zawsze brzmiało jak k, dwugłoska ae jak, w przybliżeniu, aj, etc. Tolkien zapisywał tengwarem np. fragment Te Deum tak: tibi kaıli et uniuersaı potestates, czyli tibi caeli et universae potestates. Albo: inkessabili uoke, czyli incessabili voce. (uoke wymówić trzeba mniej więcej jak łoke; tak samo uniuersaı jak uniłersaj.)

Zupełnie przy okazji: jednym z pierwszych polskich uczonych, propagujących wymowę restytuowaną, był prof. Jerzy Manteuffel, wybitny filolog klasyczny i pionier papirologii.