Ciężkostrawne pączki, i próba rozliczenia się z własną przeszłością

Zacząłem czytać „Wojny klonów. Dzika przestrzeń” Karen Miller. I zacząłem też żałować wydanych 35 złotych. (Dołożyłbym 20, i miałbym inną, lepszą książkę.)

To książka o bohaterach 'Gwiezdnych Wojen', ale oparta na tzw. expanded universe. Innymi słowy, do kanonicznej wersji filmowej dodano tło: wymyślono sięgającą tysiące lat wstecz i kilkadziesiąt lat wprzód historię Republiki, Jedi i Sithów. Książka, którą zacząłem czytać, opowiada o wydarzeniach między „Wojną klonów” a „Zemstą Sithów”. Yoda, Kenobi, Windu, Anakin, Padmé... Znani bohaterowie, ale przedstawieni jakoś inaczej niż w filmie. Niby z większą głębią psychologiczną, z bardziej skomplikowanymi osobowościami, ale... Ta głębia jest strasznie płytka, a osobowości nieco za bardzo skomplikowane. Do tego dodano bohaterów, o których w kanonicznej, filmowej wersji nie ma żadnej wzmianki: np. Ashoka, padawanka Anakina, skądinąd bardzo sympatyczna, ale nieobecna w „Zemście Sithów” – spodziewałbym się, że będzie o niej mowa, że się gdzieś pokaże... Ale w filmach, jeśli pamięć mnie nie zawodzi, nie ma nic o jakichkolwiek padawanach Anakina.

Może jestem twardogłowy albo brak mi wyobraźni, ale książka – a przypuszczam, że inne z tej serii – niewiele ma dla mnie wspólnego ze światem 'Gwiezdnych Wojen', takim, jak przedstawiony w filmach, które pozostają dla mnie kanoniczną wersją, kanonicznym przedstawieniem tego, co działo się dawno, dawno temu w odległej Galaktyce. W książkach są imiona filmowych bohaterów – i to wszystko. Ów expanded universe jest jakimś innym światem, brakuje mu, banalnie nieco to ujmując, klimatu 'Gwiezdnych Wojen'.

Im dłużej myślę o takich sprawach, tym bardziej nabieram przekonania, że wszelkie próby uzupełniania stworzonych światów skazane są na niepowodzenie. Poza 'Gwiezdnymi Wojnami' mam też doświadczenie z Tolkienem. Owszem, on sam pisał, że inne umysły, inne dłonie mogą uzupełnić świat, który on zarysował, powołał do istnienia – i wielu poszło za tą wskazówką, tworząc masę tzw. fanfików. Sam nawet kilka razy tak zrobiłem. Ale, znowu: są imiona bohaterów, są miejsca, są odniesienia do opisanych przez Tolkiena wydarzeń – i nic poza tym. Martwota. Zupełnie nie potrafię w tych tekstach – patrząc z perspektywy czasu, nawet w moich własnych – odnaleźć tolkienowskiego ducha. Napisałem np. tolkienowski wiersz w stylu Emily Dickinson, i jako wiersz jest on, nieskromnie powiem, opierając się na opiniach kilku osób, naprawdę dobry. Ale nie jest tolkienowski; jestem przekonany, że Tolkien nie rozpoznałby w nim klimatu Śródziemia, nie rozpoznałby w nim swojej wizji, chociażby z racji formy poetyckiej, zupełnie mu obcej. Tak samo z cała masą fanfików: nie ma w nich klimatu tolkienowskiego świata. Owszem, niektóre z nich to pewnie całkiem dobre opowiadania, same w sobie, ale są dla tolkienowskiego świata – i tu nawiążę do tekstu samego Tolkiena, zatytułowanego „Drzewo i liść” – jak toporne, bez gustu domalowane liście na delikatnym i pięknym obrazie. Czytając je, tak samo jak czytając książki o 'Gwiezdnych Wojnach', nie można wejść w ów świat, w ową – żeby znów użyć tolkienowskich teorii – subcreation. Trudno w nie naprawdę uwierzyć, zanurzyć się w nich, dać się im porwać. Przynajmniej ja tego nie potrafię. Czuję się w nich obco.

To trochę tak, jakby zamiast dobrego, smacznego pączka dostać jakiegoś kluchowatego gnieciucha, nasączonego tłuszczem wielokrotnego smażenia. Jeśli poważnie nie zaszkodzi, będzie się przynajmniej nieprzyjemnie odbijał.