Matko Boska Częstochowska

Ave, Regina caelorum,

ave, Domina angelorum,

salve, radix, salve, porta,

ex qua mundo lux est orta.

Gaude, Virgo gloriosa,

super omnes speciosa;

vale, o valde decora,

et pro nobis Christum exora.

Ta anonimowa, pochodząca prawdopodobnie z 10. wieku, antyfona do Najświętszej Maryi Panny odmawiana jest po nieszporach i po komplecie. Oficjalny polski przekład brewiarzowy jest taki:

Witaj, niebios Królowo,

witaj, Pani aniołów,

witaj, różdżko i bramo,

jasność zrodziłaś światu.

Ciesz się, Panno chwalebna,

ponad wszystkie piękniejsza;

witaj, o najśliczniejsza,

proś Chrystusa za nami.

Ave, salve, vale. Wszystkie te trzy słowa polski tłumacz oddał jako 'witaj'. Tak naprawdę wszystkie trzy wyrażają życzenia zdrowia, ale ave oraz salve to powitanie, zaś vale – pożegnanie. (Stąd angielskie valediction i polskie waleta.) Jest zatem między nimi rozróżnienie, nie używa się salve i ave wymiennie z vale. Tak jak po angielsku nie powiemy do kogoś na pożegnanie hi, ale see you czy goodbye, albo jak po niemiecku nie powiemy bis bald mal wieder czy machs gut na powitanie.

Można by sobie wyobrazić, że autor antyfony przechodzi koło rzeźby czy obrazu Madonny, witając Ją i żegnając, tak jak przy spotkaniu kogoś po drodze, kiedy witamy się, na chwilę rozmowy zatrzymujemy, a potem mówimy 'to do zobaczenia' albo 'cześć'.