Miał być z tego artykuł, ale nie będzie, więc tylko fragmenty opublikuję na blogu.
Hymn do Elbereth, który Frodo słyszy w Rivendell, napisany jest w takim samym metrum, jambicznym dymetrze, zwanym też ambrozjańskim*), w jakim napisano większość hymnów brewiarzowych. Oto przykłady, z zaznaczonymi akcentami:
Hymn do Elbereth, który Frodo słyszy w Rivendell, napisany jest w takim samym metrum, jambicznym dymetrze, zwanym też ambrozjańskim*), w jakim napisano większość hymnów brewiarzowych. Oto przykłady, z zaznaczonymi akcentami:
A Élberéth Gilthóniél,I początek starożytnego hymnu do Matki Boskiej, wciąż używanego w liturgii godzin:
silívren pénna míriél
o ménel áglar élenáth!
Na-chaéred pálan-díriél
o gáladhrémmin énnoráth,
Fanúilós, le línnathón
nef aéar, sí nef aéarón!
O glóriósa féminá,Przypadek, czy świadome działanie Tolkiena? Różnica jest tylko taka, że hymny liturgiczne pisane są w czterowersowych strofach, podczas gdy u Tolkiena takiego podziału nie ma. Ale już na przykład wezwanie Sama z Cirith Ungol tworzy idealną strofę hymnu:
excélsa súper síderá,
qui té creávit próvidé
lactás sacráto úberé.
A Élberéth Gilthóniél,Hymn do Elbereth można zaśpiewać do którejkolwiek gregoriańskiej melodii hymnów brewiarzowych, a wiemy, że jako melodię do Lamentu Galadrieli, w quenya, Tolkien zasugerował właśnie melodię gregoriańską, z Lamentacji Jeremiasza, śpiewanych w czasie ciemnych jutrzni Wielkiego Tygodnia.
O ménel pálan díriél,
le nállon sí di-ngúruthós!
A tíro nín, Fanúilós!
______________________
*) Od św. Ambrożego z Mediolanu, autora hymnów w takim właśnie metrum pisanych.
Myślę, że nie przypadek. Tolkien pewnie dobrze znał i teksty, i melodie. Często nad brewiarzem mam śródziemskie skojarzenia (i nie tylko o Sirion i o Morię chodzi :). Swoją drogą, czy stworzenie sobie przez Tolkiena takich powiązań między liturgią a nim samym nie jest jednym z lepszych sposobów zatroszczenia się o siebie i zapewnienia sobie, żeby Kościół się za niego modlił? :)
OdpowiedzUsuńW jednym z listów do Christophera Tolkien zdradza dobrą znajomość psalmów nieszpornych. Podejrzewam, że w jego czasach jeszcze odprawiano nieszpory niedzielne w kościołach, albo też bywał na oficjum u dominikanów.
Usuń